Door Jim van den Beuken
Zorgverleners werken met Planetree hard aan de best mogelijke mensgerichte zorg. Een belangrijk doel, daar is weinig tegen in te brengen. We gaan hierin vooruit, maar er mislukt ook regelmatig iets door complexiteit, gebrek aan geld of aandacht, grote vernieuwing of gedrag. Ieder van ons krijgt (of heeft) kritische vragen over Planetree en hoe we dat aan het uitvoeren zijn. Pas geleden hadden we een workshop over Planetree met artsen. De artsen zijn zeer betrokken bij zorg en organisatie en stelden enkele vragen over Planetree. Je herkent ze vast:
- Open deur of niet?
- Doen we al, of toch niet?
- Motiverend of vermoeiend?
- Verandert er deze keer echt iets?
Vaak hebben kritische vragen te maken met grote betrokkenheid of met frustraties die mensen in hun dagelijks werk meemaken. Toch worden deze vragen in verband gebracht met Planetree. Daarom is het zinnig om ze kort te beantwoorden. De antwoorden vind je hier.
Heb je eigen ervaringen of betere antwoorden? We horen ze graag!
Open deur of niet?
Als je het verschillende mensen vraagt of naar hun voeten (gedrag) kijkt, merk je dat ze verschillend uitleg en uitvoering geven aan mensgerichte of patiëntgerichte zorg. De arts, de beveiliging, de vrijwilliger, de verpleegkundige of de manager hebben ieder een eigen kijk, gekleurd door hun vak, specifieke verantwoordelijkheden of situatie.
Uniek aan de Planetree visie is de consistente samenhang tussen zorg, de omgeving en hoe de organisatie werkt. Daarmee biedt Planetree aan ieder een kapstok en duidelijke focus die nodig is om samen merkbaar verder te komen.
De Planetree visie en componenten zijn voor de meeste zorgverleners heel herkenbaar en vaak ook de reden waarom ze in de zorg zijn begonnen. Dat is goed nieuws. Ook onderzoek laat zien dat zowel patiënten/cliënten als professionals de 12 Planetree componenten belangrijk tot zeer belangrijk vinden. Planetree vraagt dus aandacht voor datgene wat belangrijk is en gaat niet mee in de waan van de dag of kortzichtige gesprekken over geld of macht. Als je het Planetree werken iedere dag al in de praktijk brengt dan is Planetree gewoon waardering voor je werk, en daar mag je gerust even bij stil staan.
Doen we al?
Een belangrijke vraag is of de patiënt, cliënt, bewoner of naasten de Planetree mensgerichte zorg ervaren. Dat geldt ook voor je collega’s. Je merkt het aan de manier van samenwerken, iets voor elkaar over hebben en voortdurend verbeteren van vakbekwaamheid. Kortom: je collega’s of jij brengen zorg zoals bedoeld door Planetree al zeker voor een deel in praktijk.
De echte vraag is: in hoeverre doen we het? Doen we het goed op alle componenten of verschilt het nogal? En waar blijkt dat uit? We zien veel mooie voorbeelden en tegelijk zien we concrete situaties waarin het (veel) beter moet. Bovendien ontdekken we iedere dag nieuwe mogelijkheden om kwetsbare mensen verder te helpen.
En zoals jij mensgerichte zorg in de praktijk brengt, is dat een zesje of een negen waard in de ogen van de patiënt/cliënt of een collega? Doe je het goed op één component, maar nog niet goed genoeg op een andere? Doe jij het goed, maar de afdeling of de organisatie nog onvoldoende? Vaak hebben patiënten/cliënten te maken met meerdere afdelingen en mensen binnen de organisatie. De patiënt/cliënt zal de zorg binnen jouw organisatie alleen goed ervaren als je allemaal en samen voor de negen gaat. Vraag je eens af of jij nu met gerust hart wilt verwijzen naar alle andere delen van je organisatie.
Sommige zorgverleners denken dat ze met Planetree gaan werken omdat ze het niet goed doen. En ja, werken met Planetree kan starten omdat iets niet goed loopt, maar ook omdat je een hoog niveau wilt vasthouden of grenzen wilt verleggen. Alles wat beter maakt willen omarmen hoort bij een Planetree manier van werken. Die mensen die Planetree goed begrijpen raken geïnspireerd en voelen zich gesteund. Tegelijk is er volop ruimte om je eigen talent en vak te gebruiken.
Motiverend of vermoeiend?
Mensen of organisaties die al langer en consistent met Planetree werken voelen zich als mens, als professional en als organisatie gezien en gesteund door Planetree. Ook inspireren de vele goede voorbeelden binnen de organisatie en daarbuiten velen om hun eigen praktijk nog beter te maken. Misschien is het belangrijkste nog wel dat Planetree vraagt om zoveel mogelijk invloed en regie van medewerkers en patiënten. En dat geeft vrijheid en ruimte, maar ook verantwoordelijkheid om elkaar aan te spreken en kritisch te blijven op eigen functioneren en dat van je team of organisatie.
Zorgprofessionals en organisaties staan onder stevige druk en alles wat nieuw lijkt of niet actief zelf wordt ontwikkeld kan dan stress of irritatie oproepen. Niets is voor een betrokken professional zo vermoeiend als zielloze/zinloze veranderingen of half werk. Hard werken aan zinvolle zorg, daar krijg je energie van of in ieder geval voldoening (moe en voldaan). Als er teveel op je bord ligt, kun je Planetree goed gebruiken om echte keuzen te maken. De WilDoe matrix kan daarbij ook helpen. Alleen die zaken die je graag doet, goed kunt en sterk waardevol zijn voor de patiënt/cliënt zijn de moeite waard. De rest kun je afbouwen of op bezuinigen.
Verandert er (deze keer) echt iets?
Hopen dat met Planetree alles vanzelf verandert is niet realistisch en ook niet wenselijk. Zorg en organisaties blijven mensenwerk. Wat we zien gebeuren bij organisaties die Planetree consistent invoeren, zowel in Nederland als internationaal, is dat het richting geeft aan daden. Planetree wordt als vliegwiel gebruikt om de juiste zorg met aandacht te geven, en de werksituatie en cultuur verder te verbeteren. En daar speel je natuurlijk zelf samen met je collega’s de hoofdrol in.
Er is steeds meer stevige wetenschappelijke onderbouwing dat de componenten werken om de zorg te verbeteren. Zo verbetert empathie de outcomes en compliance en blijkt dat het betrekken van de patiënt/cliënt bij zijn zorg bijdraagt aan veiliger uitgevoerde ingrepen en veiliger medicatiegebruik. Ook blijkt dat de omgeving duidelijk invloed heeft op welbevinden, stress en herstel, en dat zelfstandig werkende teams beter en goedkoper kunnen werken. Het invoeren van Planetree blijkt dus een zuinige manier om cultuur en organisatie te verbeteren.
Zorginstellingen en hun patiënten/cliënten plukken met Planetree de vruchten van hun eigen werk. Met hetzelfde budget als iedere andere zorginstelling blijkt er met Planetree meer mogelijk, leidt het tot bovengemiddelde medewerkerstevredenheid en bovengemiddelde patiënt-/cliënttevredenheid, een goede samenwerking en een prettige werkomgeving.